Jantine en Janny geven een kijkje achter de schermen bij kledingruilcafé Duurzaam Overveen

“Het mooiste aan het kledingruilcafé vind ik dat je iemand blij kunt maken met kledingstukken die bij een ander juist blijven hangen,” zegt Jantine van Vliet terwijl ze koffie inschenkt in haar woonkamer in Overveen. “Je kunt je kleding een tweede leven geven én er zelf plezier aan beleven. En vaak vind je zelf ook weer een pareltje.”

De zon schijnt naar binnen vanuit de prachtige, groene tuin. Er is een kledingrek met ruilkleding neergezet, voor de foto’s. De koffie en koekjes staan op tafel en het is meteen gezellig. Jantine is sinds december 2022 de coördinator van het Kledingruilcafé. Ze nam het stokje over van oprichter Janny ter Meer. Ze vertellen vol enthousiasme over de oprichting en het succes van het café. 

Passie voor duurzame kleding was de basis

Het kledingruilcafé begon in 2015 toen Janny samen met een klein team uit Overveen het initiatief opstartte onder de vlag van Duurzaam Overveen. Als imagocoach adviseerde ze mensen over kleur en stijl van kleding en kwam ze vaak in aanraking met de minder duurzame kant van mode. “Ik zag hoeveel kleding ongebruikt bleef hangen in de kast, vaak prachtige kledingstukken,” vertelt Janny. “Een kledingruilcafé was echt iets voor mij: mensen die elkaar blij maken met kleding, afval verminderen én ook stijlvol blijven.” Ze stopte met de organisatie in 2020, toen vanwege corona alles stilviel. “Daarna moest ik, doordat ik zelf ziek werd, het stokje doorgeven. De organisatie kost best veel energie en tijd en die energie had ik niet meer. Maar als het kan, ben ik erbij.”

Een warme overdracht voor een mooie doorstart

“Het stond letterlijk ‘te koop’ op de facebookgroep van Overveen. Wie wil het overnemen?” vertelt Jantine. “Ik was al eens gaan kijken bij het kledingruilcafé. Maar pas na veel gewichtsverlies door ziekte in 2022 ben ik serieus tweedehandskleding gaan shoppen. Ik zocht een manier om mijn garderobe om te wisselen. Dus toen ik de oproep zag voor een nieuwe coördinator dacht ik: twee vliegen in één klap, want ik was ook op zoek naar nieuw vrijwilligerswerk. Het leek mij wel wat!” 

Nadat ze contact opnam was het snel geregeld. Ze kreeg een kant-en-klaar draaiboek. “Janny heeft alles echt geweldig overgedragen. Ik moest alleen een nieuw team vrijwilligers, kledingrekken en hangers verzamelen.” Jantine plaatste een oproep op diezelfde buurtgroep. Al snel had ze genoeg mensen en materialen geregeld. “Heel leuk hoe iedereen zich direct verbonden voelde en enthousiast meedeed,” vertelt Jantine. Janny was vooral heel blij dat het kledingruilcafé toch door kon gaan, nadat zij (en met haar de andere vrijwilligsters) zoveel liefde en energie in het initiatief had gestoken. “Het is mooi om te zien dat iets wat klein begon, nog steeds zoveel mensen blij maakt,” zegt Janny.

Zo werkt het Kledingruilcafé

“In het begin was het best even puzzelen,” vertelt Janny. “Hoe pak je zoiets goed aan? We hebben uitgezocht hoe andere ruilcafés het deden, en zijn gewoon begonnen. De eerste keer was met een handvol vrouwen, lekker overzichtelijk. Al snel werd de groep groter en moesten we duidelijke spelregels bedenken.”

Lachend praten ze over de beginperiode. “We moesten wel wat regels invoeren,” vertelt Janny.  “We merkten dat het minder leuk werd als we alles tegelijk deden, de hele middag door inleveren en uitzoeken. Dan zag je dat sommige vrouwen weinig inbrachten, maar wel met de mooiste truien vertrokken. En wie later kwam, vond bijna niets meer.”

Door te proberen en bij te schaven ontstond de huidige vorm, die inmiddels al jaren goed werkt. Eerst een half uur kleding inleveren, daarna een uur zoeken, passen en kiezen. En vervolgens nog een uur om verder te ruilen. “Je levert eerst alles in, maar mag nog niet kijken,” vertelt Jantine. “In dat eerste half uur drinken bezoekers thee met lekkers, terwijl wij de kleding mooi presenteren. Dat maakt het wat spannender. Iedereen kijkt dan uit naar het moment dat ze mogen beginnen.” Daarna wordt er in twee rondes geruild. Zo krijgt iedereen een eerlijke kans om rustig rond te kijken, te passen en iets moois te vinden.

Meer dan kleding ruilen: ook verbinding en plezier

 “Het is leuk om te zien hoe enthousiast mensen worden,” zegt Jantine. “Soms zie je iemand stralen in een jas die jij ooit hebt gedragen. Dat is zó leuk om te zien. Je gunt elkaar iets moois. Dat maakt het nog specialer.” Janny vult haar aan: “Het mooie is dat je ook iets nieuws kunt uitproberen. Draag je normaal nooit rood? Doe het eens, kijk hoe het staat, en als het niet bevalt, lever je het de volgende keer weer in. Soms gaat iemand naar huis met iets dat ze anders nooit gekocht zou hebben. Dat vind ik het leuke eraan: het is laagdrempelig en je ontdekt nieuwe combinaties.”

Spiegels en pashokjes zorgen ervoor dat iedereen rustig kan passen, terwijl vrijwilligers de rekken aanvullen. “Er wordt gelachen bij de spiegels, iemand krijgt een compliment, een ander vindt nét die jurk waar ze al weken naar zocht. En ondertussen ontmoet je leuke mensen. Het is altijd heel gezellig,” vertelt Jantine trots.

Het café draait twee keer per jaar in Tinholt, het gebouw van buurtvereniging in Overveen. “In het begin deden we zelf ook de thee en koffie, maar nu regelen één of twee gastvrouwen dat,” zegt Jantine. “Zo kunnen wij ons volledig richten op de kleding en de bezoekers. Dat werkt heel fijn. Vooral vrouwen van 40 tot 70 jaar doen mee aan ons ruilcafé.” Janny vult haar vlug aan: “Maar het is niet oubollig of saai hoor! Vrouwen van deze leeftijd zien er tegenwoordig heel anders uit dan vroeger: veel vrolijker en vlotter.” 

Van sjaals tot schoenen: alles krijgt een tweede leven

Bijna alle kleding is welkom, ook jassen en feestelijke jurken bijvoorbeeld. Ondergoed dan weer niet. Ook accessoires, zoals sjaals, riemen en schoenen, zijn welkom. Alles wat een outfit compleet maakt. “We krijgen van alles binnen,” vertelt Jantine. “Het merk maakt ons niet uit, het gaat om de kwaliteit. Zolang het schoon is, heel is, en er nog als nieuw uitziet. En we letten erop dat het bij het seizoen past. Geen dikke wintertrui in april dus.”

Wat opvalt aan Janny en Jantine is hun gedeelde overtuiging: kleding weggooien is zonde.  “Er wordt zoveel moois gemaakt en gekocht,” zegt Jantine. “Maar we kennen het allemaal wel. Soms blijft iets gewoon hangen na een paar keer dragen. Je wil het niet wegdoen, maar ruilen voor iets anders leuks is dan vaak wel een optie. Op deze manier blijft kleding in omloop en maak je er iemand anders blij mee.” 

Janny knikt instemmend. “Ik denk vooraf na over hoe duurzaam een kledingstuk is. Waar wordt het gemaakt, en van welk materiaal. Heb ik het echt nodig? Ik ben heel zuinig op mijn kleding. Dit bewustzijn groeit gelukkig steeds meer. Duurzamere keuzes maken wordt steeds normaler. Ruilen helpt daarbij, en het is gewoon heel leuk!”

Wat niet wordt geruild schuift door naar een andere bestemming

De kleding wordt gratis geruild, maar er wordt een kleine bijdrage gevraagd van vijf euro entree per deelnemer. Daarmee betalen ze de zaalhuur, flyers, thee en lekkers. Jantine houdt alles goed bij in een uitgebreide Excel sheet. Ze legt uit wat er gebeurt met kleding die achterblijft. “Gemiddeld wordt zo’n 60% van de ingebrachte kleding daadwerkelijk geruild op dezelfde dag. Dus we houden altijd kleding over. We maken dan een afweging of we het nog een ronde bewaren.” Overgebleven kleding gaat naar lokale goede doelen zoals Vincentius, Dorcas en sinds kort ook de Weggeefwinkel in Oldenhove in Overveen. De textielbak is ook nog een optie, maar meestal niet nodig.

Ook upcycling krijgt aandacht. Zo is één van de bezoekers naaister die kleding upcyclet. Dat is van bestaande kleding en reststoffen een ander kledingstuk maken. “Ze maakt speciale, leuke stukken met niet meer al te courante kledingstukken en organiseert een modeshow met de deelnemers van het Odensehuis in Tinholt,” vertelt Jantine. “Elk kledingstuk dat bij ons binnenkomt, krijgt een nieuwe kans. Dat voelt best goed.” 

Vaste prik voor vrijwilligers en bezoekers

“Zonder de andere vrijwilligers zou ik dit niet kunnen,” vertelt Jantine. “Het is een middag flink aanpoten, we staan echt ‘aan’, zeg maar. Natuurlijk is het vooral gezellig, we kennen elkaar inmiddels goed. We lunchen vooraf even samen, zetten alles klaar en dan openen we om één uur.” Ook de bezoekers kennen Jantine en Janny inmiddels goed. Sommigen komen er al jaren. “Meestal zijn er rond de 30 deelnemers. Iets meer zou kunnen maar het kleinschalige is juist ook fijn,” vult Jantine aan. “Zo blijft het overzichtelijk, en hebben we ook aandacht voor iedereen.”

Er is van alles mogelijk, zolang het maar leuk is

“Het is echt niet moeilijk om zelf te gaan ruilen,” zegt Janny. “Ik weet dat er initiatieven zijn die werken met een soort ruiltas. Dat is ook een optie.” Ze geven ook een aantal tips mee voor inwoners die zelf ook wel kleding willen ruilen. “Je kunt natuurlijk een keer bij ons langskomen,” zegt Jantine. “Maar denk ook eens aan een kledingruilmiddag met vriendinnen of familie. Of bijvoorbeeld met ouders van school.” Ze zijn het er allebei over eens dat je niet zelf het wiel hoeft uit te vinden. “Beter goed geleend dan slecht bedacht,” zegt Janny. “Kijk eens naar andere initiatieven en kijk wat bij je past. Het gaat er vooral om dat het leuk is, en laagdrempelig. Nog een andere tip: kijk goed naar de doelgroep. Het is vooral leuk als iedereen slaagt. Kleding moet natuurlijk wel passen. Dus als iedereen maat M of L heeft, en 2 mensen maat XS, dan is dat niet handig.”

Het kledingruilcafé bewijst dat duurzaamheid ook gewoon leuk kan zijn. En dat je met een paar mensen heel veel kunt bereiken. De volgende editie is op 11 oktober, en dan is het de beurt aan kleding voor het najaar en winterseizoen én de feestdagen. Vooraf aanmelden is niet nodig. Janny blijft met plezier mee ruilen. Jantine zorgt dat alles soepel verloopt. “We zijn alweer druk met de voorbereidingen,” lacht ze. “We kijken weer uit naar de volgende keer, want elke keer is het toch weer een klein feestje.”