Ton zet zich in voor natuur en biodiversiteit

Als betrokken inwoner maakt Ton Hoenderdos zich al jaren hard voor biodiversiteit in de gemeente. Voor het Bloemendaalse Bos en de Vleermuis Werkgroep bijvoorbeeld. Het ontbreekt hem in elk geval zeker niet aan enthousiasme en ideeën. In alle jaren dat hij zich onvermoeibaar inzet voor behoud van de natuur gaat hij creatief, praktisch en verbindend te werk. Een inspirerend voorbeeld van hoe iemand een verschil kan maken voor zijn omgeving.

Buiten is het nat en koud, maar binnen is het lekker warm. We zitten in het centrum voor natuureducatie (beter bekend als het instructielokaal) van Thijsse’s Hof. Een inspirerende ruimte met opgezette dieren, posters en materialen over de natuur. Ton zit er relaxed bij, met een kopje koffie en een koekje. Hij is een innemende man, vrolijk en vol verhalen. Grappend vertelt hij; “Eigenlijk is het hier allemaal begonnen. Ik kwam hier heel vroeg ’s morgens, na een avondje stappen en dauwtrappen. Ik was een jaar of 15. Ik zat op een bankje met een vriend, en werd getroffen door de schoonheid van de plek. Op het bordje voor ons stond: word donateur voor 5 gulden per jaar. Dat heb ik meteen gedaan.”

De verbinding met het Bloemendaalse Bos

Het Bloemendaalse Bos* kent Ton al vanuit zijn kindertijd. Sinds begin jaren 80 woont hij in Bloemendaal, vlakbij het bos. Hij studeerde en werkte lange tijd bij de TU Delft. Toen de kinderen kwamen is hij minder gaan werken. Dit gaf ruimte voor andere dingen, zoals schrijven, pianospelen, liedjes maken en musicals voor groep 8. En ze namen een hond. “Met onze golden retriever kwam ik ineens veel vaker in het bos, dat was rond het jaar 2000. In het begin kon ik nog geen beuk van een eik onderscheiden hoor, dat kwam later,” vertelt hij met een knipoog. “Maar ik kwam daar zoveel verschillende mensen tegen. Waaronder ook Wim Valster: “Een fantastische man die zoveel mooi werk verzet heeft. Een echte natuurliefhebber,” vertelt hij verder. Wim was de oprichter van de Bosgroep, een informele groep die zich hard maakte voor het Bloemendaalse Bos. De voorloper van wat nu de Vereniging ‘Vrienden van het Bloemendaalse Bos(Verwijst naar een externe website)’ heet. Daar is Ton inmiddels al jaren voorzitter van. De vereniging bestaat al langere tijd, maar is sinds 2019 officieel gemaakt. Er zijn ruim 100 huishoudens lid. “Dat mogen er gerust meer worden en voor de contributie hoef je het niet te laten, want die bedraagt €1,- per adres per jaar,” laat Ton weten.

Verschillende projecten voor jong en oud

Jaarlijks organiseert de vereniging verschillende activiteiten die het bos en de omgeving ten goede komen. “We hebben dankzij een bevlogen vogelaar allemaal vogelkasten in het bos hangen. Die moeten natuurlijk worden schoongemaakt. Dus we zijn met een aantal jongeren op pad geweest. Samen met de rowans van Scoutinggroep Elswout gingen we de bomen in, natuurlijk wel helemaal veilig. Dat was echt hartstikke leuk.” Lachend vertelt hij verder, “Maar die kastjes moesten we natuurlijk wel terug kunnen vinden. Dus heb ik een groep 7 van de Bos en Duinschool mee op pad genomen, die linten hebben gehangen om alle bomen met een nestkastje”. 

Een ander project waar hij trots over vertelt is het bosbeestjestunneltje. Een speciale doorgang voor (bos)dieren langs een druk stuk op de Brederodelaan, ter hoogte van de Hertenkamp. “Dat was een mooi project. Dat tunneltje is gemaakt van bouwstaalmatten. Die hebben we gebogen over een stellage die de gemeente daar voor ons had gemaakt. Die hebben we vervolgens aan elkaar gemaakt tot een tunneltje van 100 meter. “Scouting de Elswoutgroep heeft hierbij enthousiast geholpen. Later in het jaar is het tunneltje beplant met klimop door leerlingen van omringende basisscholen. Daar maken we dan echt een gezellige dag van, met wat lekkers en limonade. De kinderen vinden dat helemaal fantastisch,” vertelt hij. De projecten van de Vereniging Vrienden van het Bloemendaalse Bos zijn afhankelijk van de samenwerking met de gemeente én de betrokkenheid van de omgeving. Het materiaal voor het tunneltje is gefinancierd door het Groenfonds van de Provincie Noord-Holland. Ook de  gemeente Bloemendaal droeg eraan bij. Zoals zij dat ook vaak doet bij andere projecten van de vereniging. En activiteiten waarbij inwoners betrokken zijn, worden vaak gesponsord door Bloemendaal Samen(Verwijst naar een externe website). 

Een Vleermuiswerkgroep om trots op te zijn

Een ander project waarbij Ton vanuit zijn rol als voorzitter aanhaakt, is de Vleermuiswerkgroep Zuid-Kennemerland(Verwijst naar een externe website).** Deze groep is zo’n 2 jaar geleden opgericht en richt zich op beheer, onderzoek en educatie. “Dit is zo’n fantastische club met zoveel betrokkenheid en kennis,” vertelt Ton. De werkgroep maakt een paar keer per jaar onderzoeksrondes door de gemeente, zowel fietsend als lopend, altijd volgens vaste routes. Zo maken ze inzichtelijk welke soorten er leven, en waar. Ook zorgen ze voor de verspreiding en het onderhoud van de vleermuiskasten in de gemeente. Het is geen simpel klusje. Vleermuizen verblijven gedurende het jaar in verschillende onderkomens. In een winterverblijf, of een kraamverblijf bijvoorbeeld. Er leven ook verschillende soorten in de gemeente. En dan zijn het er ook nog eens heel veel! “Zoals Ronald Cassee, één van de trekkers van de werkgroep, altijd zegt; het miegelt hier van de vleermuizen,” vertelt Ton. Hij moet er hard om lachen. “Dat woord kende ik ook nog niet, maar het past zo mooi. Als je bij het halve maantje (Duin en Daalseweg) de watervleermuizen over het water ziet scheren, dat is zo mooi om te zien. Eerst hadden we alleen apparatuur waarmee we de geluiden konden opvangen. Inmiddels hebben we ook nachtzichtkijkers, en dan zie je dus echt dat het miegelt van de vleermuizen,” voegt hij er aan toe. De verzamelde onderzoeksgegevens kunnen worden vergeleken met die van elders in het land. Dit maakt het werk dat de groep verricht ontzettend waardevol voor de bescherming en behoud van de vleermuizenpopulatie. Het gaat er echt heel professioneel aan toe. 

Kinderen hangen al snel aan je lippen

De werkgroep organiseert ook excursies en presentaties voor geïnteresseerden. Ton pakt ook hier de rol als verbinder met de scholen, en met succes. “We hebben een aantal lessen gehad en de volgende staan al ingepland. De kinderen komen naar Thijsse’s Hof(Verwijst naar een externe website), waar zij een boeiende presentatie krijgen van de beheerder Johan Görtemöller. Ze leren van alles over de vleermuizen en het nut van deze mooie diertjes,” licht hij toe. 

Naar aanleiding van de contacten die Ton heeft gelegd liggen er meer mooie plannen op de plank. Verschillende scholen in de gemeente hebben ingestemd met het plaatsen van vleermuiskasten. “Het plaatsen van de vleermuiskasten is echt een win-winsituatie. Goed voor de vleermuizen, natuurlijk, en voor de biodiversiteit in de gemeente. Maar ook voor de kinderen, die krijgen filmpjes te zien als er dan iets in de kasten zit,” legt hij uit. Het plan sluit goed aan bij de wensen van de gemeente om meer vleermuiskasten te plaatsen vanwege de activiteiten voor Natuurvriendelijk Isoleren (NVI) en een Soortenmanagementplan (SMP).*** “Doordat steeds meer woningen geïsoleerd worden gaat er veel leefgebied van de vleermuis verloren,” vertelt Ton. 

Steeds nieuwe dingen

Maar er gebeurt meer in het Bloemendaalse Bos, en Ton hoopt dit ook te blijven doen en uit te breiden. “We hebben geen vast jaarprogramma, maar we kijken per periode wat nodig en mogelijk is,” vertelt Ton. “Sommige dingen komen jaarlijks terug, zoals het verwijderen van Esdoornstekken, om andere begroeiing een handje te helpen. Dat doen we dan met onze leden. Maar we proberen ook zo vaak mogelijk om anderen, kinderen maar ook ouderen, bij het bos te betrekken. Een aantal jaar geleden hadden we een fantastisch leuke dag voor ouderen georganiseerd. Met het bezoeken van een schapenkudde en de Hertenkamp, wandelen door het Bloemendaalse Bos, een hapje en drankje met muziek bij De Rijp. Echt een mooie dag. Dat hoop ik het komende jaar weer eens te mogen organiseren,” zegt hij enthousiast. Een ander idee op de plank is een vleermuizen excursie voor kinderen mét hun ouders. Ton is in elk geval nog niet klaar. Met zijn onverminderde energie en enthousiasme levert hij voor positieve bijdrage aan de natuur in onze gemeente. Dit maakt hem een echte koploper!
 

* Het Bloemendaalse Bos(Verwijst naar een externe website) is een charmante en groene oase, gelegen in het hart van Bloemendaal. Toegankelijk voor iedereen, jong en oud, met en zonder hond.

** De Vleermuiswerkgroep Zuid-Kennemerland(Verwijst naar een externe website) is een samenwerking van: IVN Zuid-Kennemerland (coördinatie), Gemeente Bloemendaal, Bioteam Bloemendaal, Thijsse’s Hof, Vereniging Vrienden van het Bloemendaalse Bos en een aantal leden van de Zoogdiervereniging.

*** Gemeente Bloemendaal werkt aan een Soortenmanagementplan (SMP) om beschermde diersoorten (zoals de vleermuis) in kaart te brengen en beter te beschermen.