Waar natuur en mensen samen bloeien - Judith, Anneke en Hilde over het Landje van De Boer

“De munt komt natuurlijk uit de kruidentuin,” vertelt Judith terwijl ze thee inschenkt. Het is lente en we zitten in een sfeervol hoekje bij de glazen kas. Het zonnetje schijnt, de vogels fluiten, en de insecten zoemen. Het gonst van de activiteit. Dit komt ook door alle vrijwilligers die hier deze ochtend actief zijn. Op het Landje van De Boer bloeit niet alleen van alles in de aarde, maar ook tussen mensen.

Dit keer niet één koploper, maar drie: Anneke van der Werff, Judith van Genderen en Hilde Foks. Ze delen een passie voor natuur en biodiversiteit, en zetten zich in als vrijwilligers bij het Landje.

Een droom uit de grond gestampt

Wat nu een bloeiende tuin is was eerst een verwaarloosde wildernis. "We begonnen met niets," zegt Anneke met een warme glimlach. "Een stuk grond vol puin, ingestorte kassen, glas en onkruid. Maar wij zagen alleen maar mogelijkheden om iets moois neer te zetten. Iets natuurlijks, én iets sociaals." In 2007 richtte Anneke samen met Elbrich Fennema* en Leontine Trijber de stichting op.

Anneke herinnert zich nog goed dat ze een brief schreef aan de gemeente. "Als het Landje ooit vrij komt, mag ik dan…?" Hun droom was: een gifvrije pluk- en proeftuin waar mensen samenkomen. "We stonden hier met onze families, kinderen, vrienden… iedereen hielp. Dat gevoel van samen iets opbouwen, dat is nooit weggegaan," vertelt ze.

Een levende tuin – bouwen aan biodiversiteit

Het Landje staat voor ecologisch tuinieren (permacultuur) zonder gif of kunstmest. Judith, van huis uit ecoloog, is inmiddels ook bestuurslid. Zij zorgt ervoor dat alle ontwikkelingen op het Landje de biodiversiteit versterken. "Ik kwam hier 4 jaar geleden om te leren moestuinieren, maar ik kon het niet laten om ook met mijn ecologische bril te kijken," zegt ze lachend. "We doen aan 'no-dig' tuinieren: we spitten niet meer om. We laten bladeren liggen. Alles om het bodemleven en insectenleven te versterken." In een hoek van de tuin is een behoorlijk ruimte vrijgemaakt voor het composteren. "We composteren alles in lagen,” vertelt Judith. “Dat heet lasagne compost. Groene en bruine lagen, zuurstof, rust. En het werkt: onze bodem leeft." 

Ze benadrukt het belang van biodiversiteit, en hoe kleine aanpassingen al een groot verschil kunnen maken. "Mensen denken dat biodiversiteit ingewikkeld is, maar het is juist makkelijk. Je moet de natuur gewoon de ruimte geven. Heb je een mol in de tuin? Die moet je vieren. Het betekent eigenlijk dat je bodem gezond is," zegt Judith grappend. “Maar het is natuurlijk wel zo. Het is belangrijk om ruimte te maken voor dieren, insecten en vogels.” vervolgt ze. Ze wijst op een vogelbosje-in-aanbouw. "We zorgen voor de juiste struiken, maar laten de natuur ook zijn gang gaan.” Door minder vaak te maaien geven ze wilde bloemen ook ruimte. "Soms vind je iets dat je niet geplant hebt. Een verrassing van de natuur," vult Hilde aan. “Dat kan dan een plantje zijn dat het hier goed doet, dat hier thuishoort. Dan laten we het staan.” 

Het oog wil ook wat

Hilde, vrijwilliger en kunstenares, maakt bouwwerken van wilgentenen, van klimplantenrekken tot prachtige koepels. De tuin krijgt hierdoor een sprookjesachtige uitstraling. De prachtige Blauwe Regen rondom de glazen kas is ook door Hilde vastgezet met wilgentenen. “De tuin moet ook mooi zijn. Want als iets mooi is, ga je er van houden — en als je ergens van houdt, dan zorg je er goed voor. Voor mij is een wilgentak een draad. Daar bouw ik mee,” vertelt ze. Alle wilgentenen komen van de wilgen die rondom het landje staan. “Er groeien verschillende soorten, maar de groene is mijn favoriet,“ vertelt ze enthousiast. 

Ook insecten krijgen ruimte, in takkenrillen van snoeiafval. “Misschien ook goed om te vertellen dat in die takkenrillen echt niet allemaal enge insecten leven,” zegt Judith. “Juist ook egels en padden wonen er.” Hilde vult haar aan: “Iedereen kan zoiets maken van snoeiafval, in een achteraf hoekje in de tuin. Het is heel makkelijk.” 

Het is een mooi voorbeeld van hoe ze op het Landje te werk gaan. Alles wordt gebruikt. Wilgentenen voor hekwerk en plantafval wordt gecomposteerd. En er staat ook een pizza-oven in de tuin, gemaakt van restmateriaal. Alle producten uit de tuin worden opgegeten of gebruikt in de workshops. Wat ze over houden wordt verkocht. Een leuke tip: In de zomermaanden verkopen ze op vrijdagen van 10.00 tot 12.00 uur onbespoten boeketten. Die zijn prachtig.

Een paradijsje voor iedereen

“Ik noem het ook wel eens ons paradijsje,” zegt Hilde. “We zitten hier zo rustig,” voegt Judith toe. “Maar je mag hier gewoon rondlopen en ook je kleedje neerleggen en picknicken bijvoorbeeld. Op zondag kun je kruidenthee of verse appelsap drinken, van onze eigen appels natuurlijk.” 

De tuin wordt volledig gedragen door enthousiaste vrijwilligers. Het is een hechte groep. "We hebben een wachtlijst voor vrijwilligers — dat zegt wel iets, toch?" zegt Anneke glimlachend. “Iedere vrijwilliger brengt z’n eigen kennis en achtergrond mee. We leren veel van elkaar.” Ook vandaag wordt er hard gewerkt. Een groep van 15 mensen is druk aan het wieden en planten, maar er wordt ook gekletst. “Het draait vooral ook om de gezelligheid, en om de verbinding. De sfeer is echt goed,” zegt Hilde.

Activiteiten voor jong en oud

Het Landje is er voor alle leeftijden. Kinderen, vrijwilligers en bezoekers leren op een speelse manier over biodiversiteit en ecologie. "Kinderen (en volwassenen) leren hier van alles over de natuur en tuinieren," aldus Judith. Hilde en Anneke knikken ja. “Iedereen is welkom. We willen een plek zijn waar mensen kunnen leren, ontspannen en proeven," zegt Anneke. Er is van alles te doen. Zoals taart bakken met appels, of pompoenen. Een cursus tuinieren door het jaar heen, zodat je altijd een bloeiende tuin hebt. Workshops zoals bloembinden (met Anneke), vlechten met wilgentenen (met Hilde) en zelf kruidenthee maken. Maar ook activiteiten zoals een leesclub of een Chinese theeceremonie. Kijk voor het volledige programma op de website van het Landje van De Boer(Verwijst naar een externe website).

Je kunt de kas (of tuin) ook huren. “Er is in de kas ongeveer plek voor 30 personen. We kunnen de catering verzorgen, alles komt dan van het landje,” zegt Anneke. Er is veel mogelijk, van een yoga-les tussen de fruitbomen, een vergadering in de kas of een lezing. Altijd in een charmante en natuurlijk sfeer.

Plannen voor een bloeiende toekomst

Het oorspronkelijke tuinontwerp is van een landschapsarchitect. “Tot nu toe is er weinig veranderd. Maar we hebben de laatste jaren wel gesprekken over het aanpassen van de tuin,” zegt Anneke. "We willen blijven groeien," vertelt Judith. "Niet groter, maar dieper. Meer biodiversiteit, een betere bodem, slimmere beplanting. We leren elk seizoen bij."

Door klimaatverandering zijn aanpassingen ook noodzakelijk. “Vorig jaar hadden we veel wateroverlast, vooral aan de kant van de schuur, daar kwam een natuurlijke bron omhoog” vertelt Judith. “Gelukkig staan daar ook de perenbomen, die houden wel van natte voeten. Maar de kruidentuin zit ook aan die kant, dat is niet zo handig.” Dit jaar is het juist droog. Doordat het Landje redelijk in de luwte ligt kan het er erg warm worden in de zomermaanden. “We willen het terrein aanpassen zodat het beter bestand is tegen de hele droge of juist natte maanden. Maar het is een flinke klus. En dat kost geld,” zegt Judith. “Dan helpt het zeker als mensen ons weten te vinden. Voor een vergadering, of bijvoorbeeld het verjaardagsfeestje van oma,” zegt Anneke. 

Het Landje van De Boer is een stichting (ANBI) en alle inkomsten en donaties worden gebruikt om het Landje en alle activiteiten te onderhouden. Vrienden van de stichting krijgen korting op workshops en maaltijden. “Vorig jaar waren er heel veel pruimen, dan krijgen onze donateurs ook een seintje,” vertelt Judith.

Tips van de drie groene vrouwen

Wil je thuis aan de slag, maar weet je niet waar je moet beginnen? Judith, Anneke en Hilde hebben een aantal tips:

• Begin klein, met één hoek van je tuin.
• Gebruik biologische planten en werk in lagen.
• Gebruik geen gif.
• Spit niet – laat de bodem met rust.
• Laat blad liggen en composteer zelf.
• Maak een takkenhoop voor egels en insecten.
• Laat een hoekje verwilderen.
• Kies planten die passen bij je grond. Zoals duindoorn op zand, of een wilg op natte grond.
• En als je het aandurft: neem de tijd. Laat een stukje tuin eens helemaal kaal en observeer eerst, handel daarna. Soms komt er vanzelf iets op dat het daar goed doet. 

Natuurlijk hebben ze nog veel meer tips. Vraag er gerust om, de volgende keer dat je ze tegenkomt bij het Landje van De Boer. Ga vooral eens langs en laat je inspireren door deze groene oase.

*Enkele maanden geleden is medeoprichtster Elbrich Fennema helaas overleden. Met haar passie en kennis was zij een drijvende kracht achter het Landje van De Boer en ze wordt ontzettend gemist. Mede dankzij haar inzet is het landje nu zo’n prachtige plek vol leven en biodiversiteit.